Gibraltar is een rots met een speciale status. Dit unieke stukje land op het Europese continent heeft dan ook een bijzondere geschiedenis. Deze gaat terug tot de 18e eeuw toen een Engels, Nederlandse vloot Gibraltar veroverde. Met de strategische ligging die Gibraltar heeft is het niet gek dat het schiereiland diverse malen gedurende geschiedenis werd veroverd en heroverd. Sinds 1713 is de rots in handen van de Britten.
Neanderthalers
De rots was echter al veel langer bewoond. In verschillende grotten, zoals bijvoorbeeld Gorham’s cave, werd bewijs gevonden van bewoning door de Neanderthalers. Net na de Tweede wereldoorlog werden in deze grot prehistorische gereedschappen en oude vuurplaatsen gevonden. In die tijd was de zeespiegel nog een stuk lager en lag de rots van Gibraltar op een open vlakte. De hoger gelegen grot was een uitstekende schuilplaats voor de prehistorische bewoners van het gebied.
Romeinen
In de oudheid wordt Gibraltar vooral gebruikt als plaats van verering. Er is geen bewijs gevonden van langere bewoning. Enkel Romeinse steden worden wel in de buurt gesticht. In de verschillende grotten worden beschermgoden geëerd, waarschijnlijk door de Phoeniciers, Carthagers en Romeinen die er op de zeeën rondzwerven.
Na de Romeinen
Na de val van het Romeinse rijk is Gibraltar, net als de rest van Spanje een speelbal in de handen van verschillende volkeren. Pas met de verovering van de Moren in 710 komt er weer enige rust op het schiereiland. Het zijn de Moren die als eerste de strategische betekenis zien van de rots. Ze bouwen dan ook bovenop een groot fort. Dit fort is nog steeds te bewonderen. De Moorse toren staat fier overeind. De naam van Gibraltar is een verbastering van het Arabische Jebel Tariq, wat zo veel betekend als Rots van Tariq; de leider van de Moren.
Reconquista
In de 15 eeuw komen voor het eerst de Spanjaarden aan de macht. Bij de reconquista, de her verovering van Spanje op de moslims wordt, Gibraltar en het gebied rondom Granada als laatste veroverd. De Spaanse koning eigende zich de titel van Koning van Gibraltar toe. De Joden die hadden geholpen bij de verovering op de Moren mochten als beloning in de stad blijven wonen. Dit terwijl ze in de rest van Spanje zwaar vervolgd werden. De Joodse inwoners werden alsnog in 1476 uit de stad verdreven. Toch woont er tot op de dag vandaag een grote Joodse gemeenschap in Gibraltar. In percentage op de totale bevolking is het zelfs de op-een-na grootste Joodse leefgemeenschap ter wereld.
Spaanse periode
Drie eeuwen lang controleerde de Spanjaarden vanaf de rots van Gibraltar het scheepsverkeer door de straat van Gibraltar en zo ook de middellandse zee. Met de ontdekking van nieuwe gebieden in Amerika en de toenemende scheepvaart en handel richting Afrika en Azië werd deze positie steeds belangrijker. Niet verwonderlijk dat de directe concurrentie zijn oog ook op Gibraltar had laten vallen. In 1607 wordt de Spaanse vloot al verrast door de Hollanders onder leiding van Jacob van Heemskerk. Hij legt de volledige vloot in de as, maar laat Gibraltar echter links liggen. Dat is een eeuw later anders. Hoewel met de vrede van Munster al een einde is gekomen aan de oorlog tussen Spanje en Nederland verkeren de jonge republiek der Nederlanden en Spanje nog steeds in strijd. Ditmaal hebben de Hollanders zich aangesloten bij de Engelse die tijdens de Spaanse Successieoorlog willen voorkomen dat Frankrijk een nog groter gebied in Europa in handen krijgt. (De Spaanse koning was kinderloos gestorven, de Franse koning maakte aanspraak op de Spaanse troon) In de Engelse vinden de Nederlanders een bondgenoot die ook maar graag het machtige Spanje een toontje lager wil laten zingen. Op 4 augustus wordt de aanval ingezet door een Engels, Nederlandse vloot. Admiraal George Rook laat 15000 kanonskogels afvuren op de stad vanaf het water. Als de mariniers de volgende dag de stad binnentrekken komen ze nog maar weinig tegenstand tegen.
Vrede van Utrecht
Tijdens de Vrede van Utrecht, die een einde maakt aan de oorlog, wordt bepaald dat Gibraltar voor altijd en eeuwig Brits grondgebied zal blijven. Dit wordt vervolgens in 1763 en in 1783 tijdens andere vredesbesprekingen nog een keer extra bekrachtigd. Gibraltar is tot in de eeuwigheid een onderdeel van het Britse rijk. Vanzelfsprekend zijn de Spanjaarden niet gelukkig met deze Engelse enclave binnen hun Spaanse wereldrijk. Spanje is in de 18e eeuw een wereldmacht op zijn retour, maar geeft zich niet zomaar gewonnen. In 1726 wordt e al een poging tot herovering gedaan, dit resulteert echter in een wapenstilstand. In 1779 leggen de Spanjaarden het beleg rondom Gibraltar. Er kan geen mens meer in of uit. Met groots machtsvertoon wordt de rots van de buitenwereld afgesloten. Dit beleg duurt tot 1783 en eist zijn tol onder de bevolking van de rots. Er waren grote voedseltekorten. De tunnels in de rots, nog steeds te bezichtigen, zijn in die tijd aangelegd. Men had namelijk problemen om de kanonnen zo scherp naar beneden te richten dat ze de schepen in de baai konden raken. Door de tunnels was het mogelijk de kanonnen in een scherpe hoek af te vuren zonder zelf gevaar te lopen. Het beleg komt tot een hoogtepunt in 1782. De aanwezige Spaanse schepen zijn uitgerust met nat zand en nat kurk tussen het droge scheepshout om te voorkomen dat ze weer in de fik vliegen door de hevige bombardementen. Dit helpt even, maar aan het einde van de dag is de baai toch gevuld met brandende Spaanse galjoenen. Het beleg wordt opgeheven. De tunnels die tijdens het beleg zijn aangelegd worden verder uitgebouwd.
Tweede Wereldoorlog
Ook in de Tweede Wereldoorlog doen deze tunnels weer dienst. Als een van de laatste Geallieerde steunpunten was Gibraltar van groot belang. Vanuit hier konden de Engelse operaties uitvoeren op zowel de middellandse zee als de Atlantische oceaan. Het grootste gedeelte van de bevolking werd geëvacueerd in de oorlog, maar zo’n 4000 militairen bleven achter om de rots te verdedigen. Er waren ook zo’n 225 Nederlandse Engelandvaarders die via de Gibraltar route het Engelse eiland wisten te bereiken. Franco weigerde om Duitse soldaten toe te laten op het Spaanse grondgebied zodat het voor de Duitsers zo goed als onmogelijk was om de rots te veroveren. Vanuit Gibraltar werd onder andere Malta van voedsel voorzien tijdens het beleg door de Duitsers. Mooi detail uit deze tijd; volgens de overleveringen zouden de Britten pas verjaagd worden als de apen de rots zouden verlaten. Winston Churchill zorgde ervoor dat de apen tijdens de oorlog niets te kort kwamen en de populatie op pijl bleef. Er zijn zelf geruchten dat hij enkele apen liet importeren vanuit het Afrikaanse continent.
Franco
Na de Tweede Wereldoorlog hernieuwde Franco echter wel zijn claim op Gibraltar. Hij sloot de grens af en bemoeilijkte handel en personenverkeer tussen Gibraltar en Spanje. De bevolking zelf echter liet weten zich niet bij Spanje te willen aansluiten. De positie van Engeland na de oorlog was ook te sterk om met militair machtsvertoon tegen in te gaan. Dit durfde Franco niet aan. In 1967 verklaarde de bevolking van Gibraltar zich zelfs soeverein. Voortaan werden binnenlandse aangelegenheden door de bevolking zelf geregeld. Alleen buitenlandse zaken werden beslist door de Britten. Hierop werd weer voor enkele jaren de grens dichtgegooid door de Spanjaarden. Het zorgde echter niet voor een verandering in het bestuur. Vanaf 1985 was er weer normaal verkeer mogelijk. De laatste poging om Gibraltar oe te voegen was in 2002. Opnieuw werd een referendum uitgeschreven om Gibraltar te laten aansluiten bij Spanje. Ook deze keer was de bevolking helder. Zaken moesten blijven zoals ze waren. Gibraltar blijft dus het bijzondere stukje Brittannië op het continent.
Brexit
Hoewel een dikke meerderheid van de inwoners van Gibraltar tegen de Brexit stemde blijft Gibraltar onderdeel van het Britse rijk. De Brexit zal, na alle waarschijnlijkheid, hier geen verandering in brengen.
